ดาวน์โหลด PDF
วิปัสสนาภูมิ
20. โพธิปักขิยะธรรม 37
องค์ธรรมที่เป็นไปเพื่อการตรัสรู้ ได้แก่
- สติปัฏฐาน 4 ที่ตั้งของการระลึกรู้ 4 อย่าง ได้แก่
ระลึกรู้กาย เวทนา จิต ธรรม - สัมมัปปธาน 4 ความเพียรที่ยิ่งใหญ่, เพียรถูกต้อง, เพียรเพื่อดับทุกข์ 4 อย่าง ได้แก่
- สังวรปธาน คือ เพียรสำรวมระวังกีดกั้นกิเลสรักษาจิต
- ปหานปธาน คือ เพียรลบ, ละ, วาง, ตัด, ฆ่า ความคิดที่เกิดขึ้นในจิต
- ภาวนาปธาน คือ เพียรกำหนดรู้ให้สติเจริญอย่างต่อเนื่องจนก่อเกิดเป็นสมาธิและปัญญา
- อนุรักขนาปธาน คือ เพียรรักษาสติ สมาธิ ปัญญา ที่ตั้งมั่นแล้วให้เจริญไพบูลย์ยิ่งๆ ขึ้นไป
- อิทธิบาท 4 ธรรมอันเป็นบาทฐานนำไปสู่ความสำเร็จ 4 อย่าง ได้แก่
ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา - อินทรีย์ 5 ธรรมนำไปสู่ความเป็นใหญ่ ความอิสระ 5 อย่าง ได้แก่
ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา - พละ 5 กำลังสู่ความหลุดพ้น 5 อย่าง ได้แก่
ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา
- โพชฌงค์ 7 องค์ธรรมประกอบสู่การรู้แจ้ง, 7 ก้าวสู่ความเป็นพุทธะ ได้แก่
- สติ คือความระลึกรู้, ความรู้สึกตัว
- ธัมมวิจัย คือ การสังเกต
- วิริยะ คือ ความเพียรต่อเนื่อง
- ปีติ คือ ความโล่งโปร่งเบากายเบาใจ
- ปัสสัทธิ คือ ความสงบจิต
- สมาธิ คือ ความตั้งมั่นของจิต
- อุเบกขา คือ รู้เห็นเฉยๆ
- อริยมรรค 8 ทางสู่ความพ้นทุกข์, บันได 8 ขั้นสู่ความหลุดพ้น ได้แก่
- สัมมาทิฏฐิ เห็นถูก
- สัมมาสังกัปปะ คิดถูก
- สัมมาวาจา พูดถูก
- สัมมากัมมันตะ ทำถูก
- สัมมาอาชีวะ อาชีพถูก
- สัมมาวายามะ เพียรถูก
- สัมมาสติ ระลึกรู้ถูก
- สัมมาสมาธิ จิตตั้งมั่นถูก.
21. ขันธ์ 5
กลุ่มกองของจิต 5 ลักษณะ ได้แก่
- รูปขันธ์ รูปความคิด
- เวทนาขันธ์ การเสวยอารมณ์ เช่น สุข ทุกข์ หรือเฉยๆ
- สัญญาขันธ์ ความจำ
- สังขารขันธ์ ความคิดปรุงแต่ง
- วิญญาณขันธ์ ความรู้ทางอายตนะ 6
22. อริยสัจจ์ 4
ความจริงอันประเสริฐ, สัจจธรรมในใจที่ไกลกิเลส 4 อย่าง ได้แก่
- ทุกข์ คือ ความพอใจไม่พอใจ
- สมุทัย ความไม่รู้แจ้ง
- นิโรธ ความดับสนิทของทุกข์, ดับไม่เกิดอีก
- มรรค ความรู้ตัวทั่วพร้อม
23. ปฏิจจสมุปบาท 12
การปะติปะต่อของเหตุปัจจัยในจิตที่ทำให้เกิดทุกข์ 12 อาการ ได้แก่
- อวิชชา ความไม่รู้แจ้ง
- สังขาร ความปรุงแต่ง
- วิญญาณ ความรู้ไหลไปกับอารมณ์
- นามรูป รูปร่างของความคิด, จินตนาการ
- สฬายตนะ ความคิดเกิดกับอายตนะ
- ผัสสะ การกระทบ
- เวทนา เสวยอารมณ์พอใจไม่พอใจ
- ตัณหา ความทะยานอยาก
- อุปาทาน ความยึดมั่น ติดอกติดใจ
- ภพ ที่อยู่ของจิตที่เกิดจากอุปาทานขันธ์, แคปซูลความคิด, เหมือนเมล็ดพืชที่รอการเกิด
- ชาติ ความปรากฏเกิดขึ้นแห่งขันธ์ทั้งหลาย, ความคิดขณะหนึ่งๆ
- ชรามรณะ ความแก่และความตาย, ความเสื่อมสลายแห่งธาตุขันธ์
